ผศ.ดร.นพ.ประกอบ ผู้วิบูลย์สุข

กัญชากำลังเป็นยา

            ในช่วงปีหลัง ๆ มานี้มีข่าวเสมอ ๆ ว่า มีการนำกัญชามาใช้เป็นยา มีการวิจัยมากขึ้นถึงสารสำคัญอันมีประโยชน์ภายในพืชชนิดนี้

            อย่างในประเทศอังกฤษ กัญชาโด่งดังขึ้นมาเพราะผู้ป่วยเด็กที่เป็นโรคลมชักมีอาการชักไม่หยุด รักษาหลากหลายวิธีก็ไม่ทุเลา มาดีขึ้นด้วยสารสกัดจากกัญชา จนมีการเรียกร้องให้มีการใช้กัญชาในทางการแพทย์ได้อย่างถูกกฎหมาย

            วันนี้จึงขอมาเล่าให้ฟังคร่าว ๆ ว่า กัญชามีอะไรในนั้น สำคัญอย่างไร

            น้ำมันสกัดกัญชาที่ช่วยเด็กหญิงอายุ 12 ปีที่เป็นโรคลมชักรุนแรงรายท่ีกล่าวถึงนั้นสกัดมาจากพืชกัญชาชื่อ Cannabis sativa

            อันที่จริงในประวัติศาสตร์กว่า 3,000 ปีที่ผ่านมา มนุษย์มีการใช้กัญชามากันแล้ว เริ่มจากชาวอียิปต์และจีนก็อาจนำกัญชามาทำยาก่อนหน้านั้นด้วยซ้ำ

            ในกัญชามีสารกลุ่ม cannabinoid กว่าร้อยชนิด สารสำคัญที่ให้ฤทธิ์เคลิ้ม สุขสบาย คือ tetrahydrocannabinol (THC) ส่วนอีกตัวหนึ่งที่มีมากแต่ไม่มีผลต่ออารมณ์ความสุข คือ cannabidiol

            ความเข้มข้นของ THC ในใบกัญชานั้นมีมากน้อยแล้วแต่สายพันธุ์กัญชา อย่างกัญชง (hemp) มีสาร THC น้อยมาก

            THC จับกับรีเซ็ปเตอร์ในสมอง ส่งผลในด้านความสุข สบายใจ และยังเกี่ยวข้องกับระบบความจำ ความเจ็บปวด และความอยากอาหาร

            สารสกัดจากกัญชายังเป็นของผิดกฎหมายในหลายประเทศ ทั้งอังกฤษและสหรัฐอเมริกา และในหลาย ๆ ประเทศถือว่ากัญชาเป็นสารเสพติดประเภทที่ 1 แต่เมื่อไม่นานมานี้องค์การอนามัยโลก (WHO) กำลังศึกษาพบว่า cannabidiol ไม่มีผลจากจิตให้เคลิ้มสบาย และเสพติด แต่ให้ผลอย่างดีในการรักษาโรคลมชัก (epilepsy) การจัดกัญชาเป็นยาเสพติดจึงอาจต้องคิดใหม่

            มีการวิจัยสำคัญเมื่อไม่นานมานี้อีก 2 ชิ้นที่ยืนยันว่า cannabidiol ได้ผลดีในการรักษาโรคลมชักแบบที่รักษายากมาก 2 ชนิด คือ Lennox-Gastaut syndrome (กลุ่มอาการชักที่มักพบในเด็ก รักษายาก ส่งผลต่อพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็ก) และ Dravet syndrome (กลุ่มอาการชักในเด็กเช่นกัน มักเกี่ยวข้องกับการเป็นไข้มาก่อน ส่งผลต่อการเรียนรู้ ต่อพฤติกรรม ความก้าวร้าว ปัญหาการนอนฯลฯ)

            เมื่อ 2 เดือนก่อน องค์การอาหารและยาประเทศสหรัฐอเมริกาเพิ่งอนุมัติให้มีการใช้ยาที่มีส่วนผสมของสารสกัดกัญชาเพื่อรักษาโรคลมชักรักษายากทั้ง 2 ชนิดท่ีกล่าวมา แต่ยานี้มีสารหลักคือ cannabidiol ซึ่งนักวิจัยบอกว่า ต้องมีสาร THC ในขนาดที่เหมาะสมด้วย ยาจึงจะได้ผลดี

            แต่ประเด็นคือ THC ยังผิดกฎหมาย

            เรื่องนี้จึงต้องมีการถกกันในหลายมิติ

            แล้วมีสารสังเคราะห์ที่มีฤทธิ์เหมือน THC หรือไม่

            มีครับ ชื่อ Nabilone ซึ่งทุกวันนี้แพทย์ใช้ยานี้ในการบรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจียน หลังผู้ป่วยได้รับเคมีบำบัด และยังให้ผลกระตุ้นความอยากอาหารด้วย

            อีกขนานหนึ่งชื่อ Nabiximols ได้รับอนุมัติให้ใช้เพื่อบรรเทาอาการปวดและอาการหดเกร็งของกล้ามเนื้อในผู้ป่วยที่เป็นโรค multiple sclerosis

            ขณะนี้ทั้งประเทศอังกฤษและสหรัฐอเมริกากำลังพิจารณาหาช่องทางให้มีการศึกษาและวิจัยผลของกัญชา และเปิดช่องให้มีการใช้อย่างถูกกฎหมาย ประเทศไทยเราเองก็เริ่มเปิดช่องทางให้มีการปลูกแบบควบคุมเข้มงวดเพื่อนำกัญชามาศึกษาวิจัย

            อีกไม่นานคงได้เห็นความก้าวหน้าครับ

แล้วเราก็จะมียาใหม่ ๆ ที่น่าจะได้ผลดีมาใช้กันอย่างถูกกฎหมาย...