ภาวะลิ่มเลือดอุดกั้นหลอดเลือดดำที่ขาและในปอด

(Deep Vein Thrombosis and Pulmonary Embolism)

ผศ.พญ.รพีพร โรจน์แสงเรือง

แพทย์เวชศาสตร์ฉุกเฉิน

พยาธิสรีรวิทยาของการเกิดหลอดเลือดอุดตันเกิดจากปัจจัยเสี่ยงอันใดอันหนึ่งใน 3 อย่างที่เรียกว่า Virchow’s triad

         ปัจจัยเสี่ยงตาม Virchow's triad ประกอบด้วย

            1. (venous stasis) 48

2. ภาวะการแข็งตัวของเลือดง่ายกว่าปกติ (hypercoagulability) เช่น โรคมะเร็งบางชนิด กลุ่มอาการ antiphospholipid หรือโรคทางพันธุกรรมบางชนิด (ที่พบบ่อยมากคือ factor V Leiden mutation และ prothrombin gene mutation) รองลงมาได้แก่ ภาวะขาดโปรตีน S หรือโปรตีน C และภาวะขาด antithrombin ส่วนสาเหตุที่พบได้น้อยคือ dysfibrinogenemias

ผู้หญิงที่กินยาคุมกำเนิดจะเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะอุดตันของหลอดเลือดภายใน 4 เดือนนับแต่เริ่มใช้ยา และเมื่อหยุดใช้ยาคุมกำเนิดจะมีความเสี่ยงลดลงเท่ากับก่อนใช้ยาภายใน 2 เดือน นอกจากนี้พบว่าถ้ามีปัจจัยทางพันธุกรรมเป็นปัจจัยเสริมร่วมด้วย เช่น ภาวะ factor V Leiden mutation ร่วมกับการกินยาคุมกำเนิดก็จะทำให้ยิ่งเพิ่มโอกาสเกิดภาวะอุดตันของหลอดเลือดจาก 0.06 ต่อปี เป็น 0.29 ต่อปี

3. ภยันตรายต่อผนังหลอดเลือด (vessel wall injury) เช่น การฉีดสารเสพติดเข้าหลอดเลือด เป็นต้น