การระงับปวดเฉียบพลันหลังผ่าตัดด้วยยา celecoxib

นพ.ธนาวุฑฒ์ โสภักดี

ความเจ็บปวดภายหลังการผ่าตัดถือเป็นความปวดเฉียบพลันจาก nociceptive pain ความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นถือเป็นปัญหาใหญ่ต่อผู้ป่วย เพราะก่อให้เกิดความทุกข์ทรมานต่อผู้ป่วยระดับปานกลางถึงมากในช่วง 24 ชั่วโมงแรกหลังผ่าตัด ความเจ็บปวดจากการผ่าตัดเป็นปฏิกิริยาตอบสนองทางสรีรวิทยาของร่างกายและจิตใจต่อการถูกทำลายของเนื้อเยื่อ พบว่าอาการปวดเป็นผลรวมจากการกระตุ้นทั้งปัจจัยภายในและภายนอกของผู้ถูกผ่าตัดที่ส่งเสริมทำให้ความปวดนั้นเพิ่มขึ้น อาการเจ็บปวดนี้เองอาจส่งผลต่อระบบต่าง ๆ ของร่างกายได้ ได้แก่ ปวดมากทำให้ระงับการขยับตัวของร่างกายจนทำให้เกิดปอดแฟบตามมา เกิดภาวะเครียดจากความปวดจนทำให้การไหลเวียนเลือดไม่ดี เป็นต้น ดังนั้น การดูแลเพื่อลดความเจ็บปวดภายหลังได้รับการผ่าตัดจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง อันจะส่งผลดีต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและเป็นการพัฒนาคุณภาพการรักษาพยาบาลให้ได้มาตรฐาน

ยา celecoxib เป็นยากลุ่ม NSAID ที่มีผลในการลดการสร้างสาร prostaglandin E2 โดยยับยั้งการทำงานของ COX-2 ในบริเวณที่ผ่าตัด มีสรรพคุณในการระงับอาการปวดโดยไม่มีผลต่อระบบทางเดินอาหารและเกล็ดเลือด

            จากการรวบรวมข้อมูลเชิงประจักษ์ในฐานข้อมูล Cochrane จนถึงปัจจุบันพบรายงานการวิจัย 10 การศึกษาที่เกี่ยวข้องกับการให้ยา celecoxib เพื่อลดความเจ็บปวดภายหลังการผ่าตัดเพียงครั้งเดียว พบว่าการให้ยา celecoxib ขนาด 200 mg เพียงครั้งเดียว ทำให้ผู้ป่วย 3 ใน 10 คนมีอาการปวดลดลงมากกว่า 50% คิดเป็น 33% มีสรรพคุณในการลดปวดเทียบเท่ายา aspirin ขนาด 650 mg และยา paracetamol 1,000 mg

            นอกจากนี้การให้ยา celecoxib ขนาด 400 mgเพียงครั้งเดียว พบว่าผู้ป่วย 4 ใน 10 คนมีอาการปวดลดลงมากกว่า 50% คิดเป็น 40% มีสรรพคุณในการลดปวดเทียบเท่ายา brufen 400 mg พบผลข้างเคียงจากการใช้ยา celecoxib เพียง 1 รายที่ทำให้เกิด rhabdomyolysis

          กล่าวโดยสรุป ยา celecoxib มีสรรพคุณระงับอาการปวดหลังผ่าตัดได้ผลดีในกลุ่มที่มีอาการปวดระดับน้อยถึงปานกลาง และพบผลข้างเคียงจากการใช้น้อยมาก