นพ.ธนาวุฑฒ์ โสภักดี

การรักษาภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและหัวใจล้มเหลวด้วยเซลล์ต้นกำเนิด

ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและหัวใจล้มเหลวเป็นปัญหาที่พบบ่อยมากขึ้นในปัจจุบันที่สังคมมีความเร่งรีบ สภาพสังคมได้ซึมซับวัฒนธรรมการกินอยู่จากชาติตะวันตก โดยปกติกล้ามเนื้อหัวใจทำงานต้องอาศัยการไหลของเลือดที่อุดมด้วยออกซิเจนไปหล่อเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจเพื่อให้เกิดการสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย หากระบบการไหลเวียนดังกล่าวผิดปกติ เช่น เกิดการอุดตันภายในหลอดเลือดแดงที่ไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจส่งผลให้เนื้อเยื่อหัวใจขาดออกซิเจนจนเกิดการตายของกล้ามเนื้อหัวใจจนอาจนำไปสู่ภาวะหัวใจล้มเหลวได้

การรักษาใหม่โดยใช้เซลล์ต้นกำเนิดที่ยังเป็นงานวิจัยที่ผลการศึกษาเริ่มน่าเชื่อถือมากขึ้น เริ่มมีรายงานถึงศักยภาพในการเติบโตเป็นเซลล์หัวใจซึ่งเป็นความหวังว่าอาจซ่อมแซมและสร้างเนื้อเยื่อหัวใจที่เสียหายให้เนื้อเยื่อกล้ามเนื้อหัวใจมีการทำงานที่ดีขึ้นได้ ในอดีตจนถึงปัจจุบันหากเกิดปัญหากล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด การรักษาที่นิยมทำคือ การรักษาหลอดเลือดหัวใจ (revascularization) โดยการถ่างขยายหลอดเลือดที่เรียกว่า angioplasty หรือโดยการผ่าตัดหลอดเลือดหัวใจ (CABG) วิธีดังกล่าวช่วยลดอัตราการเสียชีวิตในผู้ป่วยที่เป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและหัวใจล้มเหลวได้แต่ยังไม่ดีเท่าที่ควร นักวิจัยเกี่ยวกับเซลล์ต้นกำเนิดได้ศึกษาเซลล์ต้นกำเนิด เริ่มทำการรักษาผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและหัวใจล้มเหลว โดยการทำ revascularization ร่วมกับฉีดเซลล์ต้นกำเนิดเข้าไป จากการรวบรวมงานวิจัยในฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ในฐาน Cochrane งานวิจัยแบบสุ่มครอบคลุมผู้เข้าร่วมศึกษา 1,200 คน รวบรวมผู้เข้ารับการศึกษาจนถึงสิ้นปี ค.ศ. 2013 ข้อมูลดังกล่าวเริ่มแสดงให้เห็นว่าการรักษาด้วยเซลล์ต้นกำเนิดเป็นการรักษาใหม่ที่นำไปสู่การลดการเสียชีวิต ลดการกลับเข้ารักษาซ้ำในโรงพยาบาล และมีผลการทดสอบการทำงานของหัวใจที่ดีขึ้น เริ่มมีผลการรักษาในทิศทางที่ดีขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม เนื่องจากเป็นการศึกษาใหม่จึงต้องติดตามผลรายงานการวิจัยดังกล่าวอย่างต่อเนื่องในระยะยาว สำหรับในประเทศไทยการรักษาด้วยเซลล์ต้นกำเนิดในโรคหัวใจถือว่าเป็นเรื่องใหม่ ยังไม่ได้รับการอนุญาตให้ทำการรักษาดังกล่าว

กล่าวโดยสรุป การรักษาภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและหัวใจล้มเหลวด้วยเซลล์ต้นกำเนิดพบหลักฐานว่าช่วยลดอัตราการเสียชีวิต ลดอัตรากลับเข้ารักษาในโรงพยาบาล ทำให้หน้าที่การทำงานของหัวใจดีขึ้น แต่การรักษาวิธีใหม่นี้ยังไม่ได้รับการอนุญาตให้ทำการรักษาในประเทศไทย